Testosteron (hormon) - co to, norma, funkcje oraz jak podnieść?

Co to jest testosteron?

Testosteron to hormon płciowy zaliczany do androgenów. Syntetyzowany w organizmie mężczyzny testosteron powstaje w jądrach, a dokładniej w komórkach Leydiga. W znacznie mniejszym stopniu produkują go jajniki u kobiet oraz kora nadnerczy. Dodatkowo, w organizmie kobiety powstaje on także w łożysku, w okresie ciąży. Stężenie testosteronu regulowane jest przez hormon luteinizujący (LH) produkowany przez przysadkę mózgową.

Testosteron zaliczany jest do nierozpuszczalnych w wodzie hormonów steroidowych. Stąd w organizmie łączy się on z białkami osocza - albuminami i globulinami, co umożliwia jego dystrybucję w krwiobiegu. Przeważająca część testosteronu we krwi wiąże się z białkiem transportowym SHBG (globuliną wiążącą hormony płciowe). Pozostała część natomiast występuje w postaci czynnej jako wolny testosteron – FTST.

Trec Testoxx 60kaps.

Testosteron - funkcje w organizmie

Prawidłowy poziom testosteronu we krwi ma kluczowe znaczenie dla organizmu mężczyzny. Jego podstawowym zadaniem jest regulowanie dojrzewania płciowego u chłopców i młodych mężczyzn. To właśnie on odpowiada za rozwój tzw. trzeciorzędowych cech płciowych, takich jak:

• zarost na twarzy,
• owłosienie ciała,
• dojrzewanie plemników,
• rozwój gruczołu krokowego,
• zmiana barwy głosu,
• uwydatnienie jabłka Adama (chrząstki tarczkowej krtani widocznej na szyi).

Dodatkowo testosteron zaliczany jest do hormonów anabolicznych, które stymulują wzrost tkanki kostnej i mięśniowej przy jednoczesnej redukcji tkanki tłuszczowej. Odpowiedni poziom testosteronu jest także kluczowy dla:

• zapewnienia prawidłowej mineralizacji kości,
• regulacji ciśnienia tętniczego krwi,
• prawidłowej odporności organizmu,
• produkcji nasienia,
• popędu seksualnego.

Co ważne, właściwy poziom męskiego hormonu płciowego jest istotny już na etapie rozwoju płodowego.

Testosteron - norma

Nie dziwi fakt, że wartości referencyjne właściwego poziomu testosteronu są inne dla mężczyzn i kobiet. Na ilość testosteronu w organizmie wpływają:

• płeć,
• wiek,
• funkcjonowanie przysadki mózgowej,
• predyspozycje genetyczne.

Badanie poziomu testosteronu należy wykonać w przypadku:

• diagnostyki guzów jąder,
• diagnostyki niepłodności,
• kłopotów z erekcją,
• zaburzeń potencji i zmniejszonego libido,
• zaburzeń dojrzewania płciowego u chłopców,
• spadku masy ciała,
• pojawienia się owłosienia typu męskiego u kobiet (hirsutyzmu),
• występowania u kobiet objawów podwyższonego stężenia męskich hormonów płciowych, np. łysienia typu męskiego, obniżenia tonu głosu oraz innych nietypowych zmian w budowie ciała (wirylizacji).

Co istotne, dopiero kiedy badanie testosteronu wskazuje na poziom poniżej 8 nmol/l u mężczyzn, zalecane jest uzupełnienie tego hormonu wraz z preparatami farmakologicznymi.

Testosteron za niski

Najwyższy poziom stężenia testosteronu występuje u mężczyzn w wieku 20-35 lat. Następnie wraz z fizjologicznym procesem starzenia się organizmu obserwuje się stopniowy spadek i niższe stężenie testosteronu. Obniżoną produkcję testosteronu obserwuje się też w wyniku:

• stresu,
• stosowania używek (alkohol i papierosy),
• niskiej aktywności fizycznej,
• przegrzewania jąder.

Warto jednak pamiętać, że nieprawidłowości zdiagnozowane możliwie szybko, można skutecznie leczyć poprzez zmianę nawyków oraz ewentualne wsparcie farmakologiczne.

Niski poziom testosteronu negatywnie wpływa na płodność oraz stosunki seksualne. Niedobór testosteronu może powodować wystąpienie objawów, wśród których znajdują się:

• osłabienie popędu seksualnego i spadek libido,
• kłopoty ze wzwodem,
• uczucie osłabienia,
• zachowania apatyczne,
• problemy z koncentracją i skupieniem uwagi,
• drażliwość lub nadmierna ckliwość,
• bezsenność,
• uderzenia gorąca,
• spadek siły i masy mięśniowej,
• zmniejszenie jąder,
• brak owłosienia na ciele,
• obniżenie gęstości mineralnej kości,
• otyłość.

Stan obniżenia poziomu testosteronu może wynikać z niektórych schorzeń, takich jak:

• zespół Klinefeltera (genetycznie uwarunkowane zaburzenia w liczbie chromosomów płci),
• guzy jąder,
• zaburzenia rozwoju jąder w okresie płodowym,
• stany zapalne jąder,
• gruczolaki,
• niewydolność przysadki mózgowej.

Bagatelizowane objawy niedoboru testosteronu mogą prowadzić do zwiększonego ryzyka chorób metabolicznych i schorzeń sercowo-naczyniowych, takich jak nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca lub cukrzyca typu II. Nie należy więc nigdy ignorować zbyt niskiego poziomu tego hormonu.

Testosteron za wysoki

Naturalne podwyższone stężenie testosteronu u mężczyzn występuje rzadko. Objawy związane z wysokim poziomem hormonu testosteronu to:

• agresja fizyczna i werbalna,
• wahania nastroju,
• bóle głowy
• łysienie (zakola nad czołem),
• podwyższone ciśnienie tętnicze,
• podwyższony poziom cholesterolu,
• zmiany trądzikowe,
• wzmożony popęd seksualny,
• przerost prostaty, który może utrudnić oddawanie moczu,
• prowadzące do niepłodności zmniejszenie liczby plemników,
• zwiększenie krzepliwości krwi.

Wzrost poziomu testosteronu najczęściej towarzyszy przyjmowaniu nielegalnych substancji syntetycznych, preparatów zawierających inne hormony oraz środki anaboliczne. Proceder ten bywa spotykany u osób profesjonalnie uprawiających sport (doping).

Podwyższone stężenie testosteronu u mężczyzn bez środków wspomagających wymaga pilnego badania nadnerczy, ponieważ może wskazywać na nowotwór lub wrodzony przerost gruczołów. Wzrost produkcji testosteronu może także towarzyszyć przyjmowaniu niektórych leków, w tym streptomycyny, przeciwdrgawkowych oraz na nadciśnienie.

Jak podnieść testosteron?

Najważniejszy męski hormon płciowy jest szczególnie doceniany przez osoby ćwiczące, którym zależy na budowie masy mięśniowej. Warto jednak pamiętać, że przy stężeniu testosteronu wyższym niż 12 nmol/l specjaliści nie zalecają przyjmowania dodatkowej suplementacji. Do czynności tej predysponuje natomiast spadek stężenia testosteronu poniżej 8 nmol/l. Stosowanie testosteronu powinno wtedy przebiegać pod opieką lekarza. Z niskim poziomem hormonów nie ma żartów, dlatego warto zasięgnąć opinii lekarza.

Leczenie niedoboru testosteronu obejmuje w pierwszej kolejności modyfikację stylu życia. Plan dotyczący podwyższenia testosteronu całkowitego obejmuje:

• redukcję masy ciała,
• zwiększenie aktywności fizycznej,
• ograniczenie stresu,
• ograniczenie używek, takich jak alkohol i papierosy.

Dodatkowo warto także zadbać o codzienną dietę, wprowadzając do niej większe ilości składników mających wpływ na poziom testosteronu. Wśród nich znajdują się jednonienasycone kwasy tłuszczowe, witamina D, cynk, magnez, witamina C, witamina B6 oraz kozieradka.

Prawidłowy poziom hormonu pomagają utrzymać także odpowiednio dobrane suplementy diety zawierające:

• ekstrakt z Tribulus terrestris,
• wyciąg z korzenia Ashwagandhy,
• ekstrakt z kozieradki,
• wyciąg z korzenia Maca,
• ekstrakt z żeń-szenia koreańskiego,
• cynk,
• piperynę,
• magnez,
• witaminę B6,
• GABA,
• ZMA,
• saw palmetto,
• DAA (kwas D-asparaginowy),
• szafran.

Testosteron - skutki uboczne

Nawet u zdrowych mężczyzn testosteron w nadmiarze może powodować negatywne skutki zdrowotne. Szczególnie jeśli pod uwagę bierzemy syntetyczny testosteron, którego działanie jest nieco inne od naturalnego hormonu produkowanego w organizmie. Zbyt wysokie dawki testosteronu mogą powodować:

• zwiększone ryzyko zawału serca i udaru mózgu,
• nadciśnienie tętnicze,
• uszkodzenie komórek wątroby,
• bóle stawów,
• zwiększone ryzyko kontuzji,
• trądzik,
• nadmierne owłosienie lub łysienie,
• osłabienie odporności,
• niepłodność.

U mężczyzn testosteron odpowiada także za cechy osobowościowe. W efekcie jego nadmiar może sprzyjać pogorszeniu relacji społecznych, ponieważ wzmaga zachowania agresywne i niekontrolowane wybuchy złości.

Testosteron u kobiet

Rola testosteronu ma istotne znaczenie nie tylko dla mężczyzn, ale również dla kobiet. Hormon ten wpływa u pań na:

• poziom libido,
• prawidłowe funkcjonowanie jajników,
• proces mineralizacji kości.

Obniżone stężenie hormonu testosteronu zazwyczaj daje niespecyficzne, trudne do rozpoznania objawy. Najczęściej obejmują one problemy z koncentracją, obniżenie libido, spadek mineralizacji kości, otyłość i obniżenie masy mięśniowej. Niski testosteron najczęściej wynika z niewydolności jajników, nadnerczy, przysadki mózgowej lub podwzgórza.

Zacznie łatwiej zauważyć objawy zwiększonej produkcji hormonu testosteronu u pań. Nadmiar testosteronu u kobiet może powodować:

• zaburzenia płodności,
• zaburzenia miesiączkowania,
• spadek odporności organizmu,
• zwiększone ryzyko wystąpienia depresji i zaburzeń psychicznych,
• otyłość,
• przerost łechtaczki,
• zmiany w zachowaniu (agresja, niekontrolowane napady złości),
• trądzik,
• męski ton głosu,
• owłosienie typu męskiego (hirsutyzm) i rozwój innych męskich cech u kobiet.

Podwyższony poziom testosteronu u kobiet może wynikać z insulinooporności lub leptynooporności, nieprawidłowego stężenia estrogenów i progesteronu, zespołu policystycznych jajników (PCOS), otyłości, niskiej aktywności fizycznej, niedoczynności tarczycy oraz z wrodzonego przerostu nadnerczy. Zaburzenia w poziomie testosteronu wpływają w znacznym stopniu na funkcjonowanie całego organizmu, dlatego należy niezwłocznie zgłosić się z nimi do lekarza.

Sprawdź boostery testosteronu w BCAA.pl

Źródła:

1. M. Rabijewska, Praktyczne aspekty rozpoznawania i leczenia zespołu niedoboru testosteronu (TDS) u mężczyzn , „Przegląd Urologiczny", 2009, nr 4 (56).
2. E. Kempisty-Jeznach, Testosteron. Klucz do męskości , Wydawnictwo Prószyński i Spółka, 2018.

Środa, 29 marca 2023