Odnosisz wrażenie, że w Twojej diecie i zestawie suplementów niczego nie brakuje. Spożywasz odpowiednią dla swojej masy i aktywności fizycznej ilość kalorii, posiłki stosujesz w odpowiednich odstępach czasowych, a mimo to przyrosty nie są takie jak byś chciał? Może odczuwasz dyskomfort trawienny? Masz wzdęty brzuch, który zamiast kaloryfera przypomina "bojler"? Przyczyną takiego stanu rzeczy może być niedobór enzymów trawiennych.
Informacje zawarte w tym artykule pomogą Ci lepiej poznać te biologiczne katalizatory, bez których trawienie nie byłoby możliwe.
Jakie enzymy występują w układzie pokarmowym człowieka?
Enzymy to katalizatory przyspieszające specyficzne reakcje
chemiczne. W przypadku enzymów trawiennych są to reakcje rozkładu
związków bardziej złożonych do prostszych, które przebiegają z wykorzystaniem wody. Poniżej zamieszczono podział enzymów
trawiennych uwzględniając miejsce ich działania:
ŚLINA
-
Amylaza ślinowa - pierwszy enzym, z którym styka się pokarm (obok lizozymu, który pełni funkcję przeciwbakteryjną). Rozpoczyna wstępne trawienie węglowodanów poprzez rozcięcie długołańcuchowych polisacharydów (skrobi i glikogenu) na dekstryny (oligosacharydy) i maltozę.
SOK ŻOŁĄDKOWY - grupa enzymów produkowanych przez
gruczoły ścian żołądka.
-
Pepsyna (endoproteaza) - rozpoczyna rozkład białek (polipeptydów na krótsze łańcuchy polipeptydowe i oligopeptydy). Jest również aktywatorem dla następnych cząsteczek pepsynogenu (reakcja samonapędzająca się - autokataliza).
-
Podpuszczka (rennina, chymozyna) - rozkłada kazeinę do parakazeinianu wapnia.
-
Lipaza żołądkowa - zaczyna rozkład zemulgowanych tłuszczów.
SOK TRZUSTKOWY - grupa enzymów wytwarzanych przez
trzustkę.
-
Amylaza trzustkowa - kontynuuje rozkład polisacharydów na dekstryny (oligosacharydy) i maltozę.
-
Maltaza (disacharydaza) - jej rolą jest rozkład maltozy (disacharydu) na 2 cząsteczki glukozy.
-
Trypsyna i chymotrypsyna - powodują dalszy rozkład polipeptydów na peptydy i oligopeptydy. Trypsyna jest także aktywatorem następnych cząsteczek trypsynogenu (zjawisko autokatalizy) i chymotrypsynogenu.
-
Elastaza - rozcina długie łańcuchy polipeptydowe na mniejsze fragmenty.
-
Lipaza trzustkowa - rozkłada zemulgowane tłuszcze na diacyloglicerole, monoacyloglicerole, glicerol i kwasy tłuszczowe. Na emulgację tłuszczy pozwala żółć produkowana przez wątrobę.
-
Nukleazy trzustkowe - powodują rozkład kwasów nukleinowych na nukleotydy.
SOK JELITOWY - grupa enzymów wytwarzanych przez trzustkę,
których miejscem działania jest jelito cienkie.
-
Amylaza jelitowa - rozkłada polisacharydy na disacharydy (np. maltozę).
-
Laktaza - umożliwia rozkład cukru mlecznego - laktozy do glukozy i galaktozy.
-
Sacharaza - umożliwia rozkład cukru zwanego sacharozą do glukozy i fruktozy.
-
Aminopeptydazy - rozbijają skrajne wiązania peptydowe, odłączając pojedyncze aminokwasy od N- końca.
-
Karboksypeptydazy - rozbijają skrajne wiązania peptydowe, odłączając pojedyncze aminokwasy od C-końca.
-
Lipaza jelitowa - kolejny enzym odpowiadający za dalszy rozkład zemulgowanych tłuszczów do monoacylogliceroli, glicerolu i kwasów tłuszczowych.
-
Nukleazy jelitowe - powodują rozkład kwasów nukleinowych na nukleotydy, zasady azotowe, rybozę lub deoksyrybozę i kwas fosforowy.
Jak widać mamy całkiem pokaźną ilość enzymów. Określone enzymy działają na konkretne składniki, powodują ich przekształcenie do coraz łatwiej przyswajalnych postaci. Można je także podzielić ze względu na typy substancji na jakie działają:
-
Proteazy - rozkładają wiązania peptydowe, które występują w białkach.
Przykładowe enzymy: pepsyna, chymotrypsyna, trypsyna. -
Lipazy - rozkładają wiązania estrowe występujące w tłuszczach.
Przykładowe enzymy: lipaza żołądkowa, trzustkowa, jelitowa. -
Amylazy - rozkładają wiązania glikozydowe występujące w węglowodanach.
Przykładowe enzymy: amylaza ślinowa, amylaza jelitowa, sacharaza, laktaza.
Wszystkie te enzymy są niezbędne dla przyswajania składników odżywczych, bez których prawidłowe funkcjonowanie organizmu nie byłoby możliwe.
Jakie są skutki niedoboru enzymów trawiennych?
Niedobór któregoś z enzymów może powodować zaleganie niestrawionego pokarmu w przewodzie pokarmowym. Niestrawione pożywienie, które nie może stać się materiałem odżywczym dla organizmu wywołuje między innymi:
-
zaparcia i wzdęcia spowodowane gromadzeniem się gazu w przewodzie pokarmowym,
-
rozwój niekorzystnych szczepów bakterii inicjujących procesy gnilne,
-
utrudnianie przyswajania innych składników odżywczych,
-
prowadzenie do spadku masy ciała spowodowane trudnością we wchłanianiu substancji odżywczych,
-
osłabienie układu immunologicznego i zwiększenie podatności na infekcje.
Dlaczego enzymy są kluczowe dla budowania masy
mięśniowej?
Spożywanie znacznych ilości pożywienia w celu budowania
muskulatury i regenerowania organizmu w sytuacji niedostatecznej
produkcji enzymów może nie dawać pożądanych efektów. Jeżeli
będziemy przyjmowali więcej pokarmu niż organizm jest w stanie
strawić, nie będziemy mogli odnieść jakichkolwiek korzyści z ich
konsumpcji. Wręcz przeciwnie, zjedzony przez nas pokarm będzie
zalegał powodując wymienione we wcześniejszej części artykułu
skutki.
Jakich enzymów najczęściej brakuje?
NIEDOBÓR LAKTAZY
Około 20-25% dorosłych Polaków ma objawy nietolerancji laktozy
po spożyciu produktów opartych na mleku. Nie jest to sytuacja
patologiczna, ponieważ człowiek jest ssakiem i wraz z wiekiem
produkcja laktazy znacząco spada. Zbyt duża ilość cukru mlecznego w diecie przy jednoczesnym niedoborze lub braku tego enzymu może
prowadzić do nudności, skurczów bólowych, wzdęcia oraz
biegunki.
Zalecane jest przyjmowanie pokarmów mlecznych sfermentowanych
takich jak kefiry lub jogurty. Jeżeli taka zmiana nie
przyniesie pozytywnych efektów należy wyeliminować produkty
zawierające laktozę lub przyjmować suplementy diety
zawierające laktazę. W przypadku sportowców klasyczny koncentrat
białka serwatkowego można zastąpić izolatem
pozbawionym laktozy.
NIEDOBÓR ENZYMÓW PROTEOLITYCZNYCH
Zwykle ilość wydzielanych enzymów trawiących białka jest odpowiednia. W sytuacji zwiększenia spożycia białka do 2-3 gramów na kilogram masy ciała może się jednak okazać, że organizm nie nadąża z trawieniem i przyswajaniem takich ilości protein i pojawiają się objawy podobne do nietolerancji laktozy.
W sytuacji tak znacznego zwiększenia spożycia tego makroskładnika można pomóc swojemu układowi pokarmowemu poprzez suplementację bromelainą. Bromelaina jest pozyskiwana z ananasa. To mieszanina enzymów proteolitycznych, która po podaniu doustnym wchłania się w stanie nienaruszonym nawet w 40%.
NIEDOBÓR ENZYMÓW LIPOLITYCZNYCH
Jeżeli organizm nie jest w stanie strawić i przyswoić spożywanych ilości tłuszczów również mogą pojawić się objawy w postaci wzdęć czy bólu brzucha. W tym przypadku przydatna jest cynaryna będąca substancją zawartą w ekstrakcie z karczocha. Sprzyja ona wydzielaniu soków trawiennych oraz wspomaga metabolizm tłuszczów.
Jak widać nie zawsze wystarczy "dobrze zjeść", aby wszystkie
składniki pokarmowe trafiły do krwiobiegu. Czasem może występować
potrzeba przeanalizowania, czy wszystko co spożywamy daje nam
efekty jakich oczekujemy i w sytuacji niedoboru enzymów
wprowadzenia odpowiednich suplementów.
Poniedziałek, 30 listopada 2015